Kazemat
Bij het vrij graven van de taluds rond het Heksenhuuske in 2000 werden de funderingsresten gevonden van een gebouwtje dat mogelijk een kazemat is geweest. Zekerheid hierover bestaat echter niet, omdat tekeningen of geschreven bronnen (nog) ontbreken. Slechts uit een enkele kaart blijkt de ligging van de kazemat, aan de stadszijde voorzien van een nieuwe aarden wal, waar de kazemat dan deel van zou kunnen uitmaken.
Wat is een kazemat?
Een kazemat is een tegen vijandelijk vuur gedekte en van een schietgat voorziene ruimte voor de opstelling van een vuurwapen (andere naam: geschut- of kanonkelder). Het zijn gemetselde ruimten, voorzien van een rond ton- of kruisgewelf en afgedekt met een zandpakket. Veelal is de positie zodanig gekozen dat de vijand het schietgat niet onder vuur kan nemen (bron: Stichting Menno v. Coehoorn).
Dit gebouw, waarschijnlijk voorzien van een koepelgewelf, heeft voor een kazemat geringe afmetingen: er hoefde maar een klein kaliber kanon te staan om de noordelijke stadsrand met flankerend vuur te verdedigen tot aan de St. Janspoort.
Gebouwd na de Spaanse Successieoorlog
De kazemat dateert uit de periode kort na 1702. In dat jaar, tijdens de Spaanse Successieoorlog, werd de stad aangevallen door een Staats-Engels leger onder aanvoering van Menno van Coehoorn. Na een beschieting, waarbij de Cattentoren en de noordoostelijke stadsmuur vernield werden, gaf de stad zich na enkele dagen belegeren aan de Republiek der Verenigde Nederlanden over.
De oorspronkelijke Cattentoren werd niet meer herbouwd en andere verdedigingswerken moesten de stad weer veilig maken. Opmerkelijk is het feit dat deze nieuwe stadsverdediging in plaats van buiten de oude (middeleeuwse) stadsommuring, hier binnen de oude stadsmuur werd aangebracht.
Consolidatie en reconstructie
De kazemat werd in 2013 in opdracht van de Stichting Rura geconsolideerd en gedeeltelijk gereconstrueerd, waarbij de oorspronkelijke situatie zo verantwoord en illustratief mogelijk werd zichtbaar gemaakt. Het kanon is geschonken door Rijkswaterstaat en is een 18/19e eeuws Engels scheepskanon afkomstig Hellevoetsluis.
Op 29 november 2013 opende Stichting Rura de gereconstrueerde Kazemat bij het Heksenhuuske (en Cattentoren). De openingshandeling vond plaats door de Roermondse wethouder Gerard IJff.